ئیسرائیل پلانى هێرشێکی ئەتۆمیی تاکتیکی بۆ سەر ئێران هەیە

پوختە

لە نێوان پەرەسەندنی گرژییەکانی نێوان ئیسرائیل و ئێران، شیکارییە میدیاییەكان ئاماژە بە نیازی ئیسرائیل دەکەن بۆ دەستپێکردنی هێرشێکی تاکتیکی سنوردار بۆ سەر ئێران؛ ئەگەر بەرنامەی پیتاندنی یۆرانیۆمی خۆی ڕانەگرێت.

بە وتەی چاودێرانی سیاسى و سەربازى، ئەم سیناریۆیە ئێستا بە جیددی لەسەر مێزە و دەرگا بەڕوی کاردانەوەی هەمەلایەنەی هەرێمیدا دەکاتەوە، بەتایبەتی بۆ عێراق.

ئایا عێراق لەو هێرشانەدا هیچ زیانێكى بەردەكەوێت؟

لەو چوارچێوەیەدا عەباس ئەلجبوری سەرۆکی سەنتەری ڕافد بۆ لێکۆڵینەوە لە لێدوانێكى دا بۆ كەناڵەكانى راگەیاندنى ناوخۆ، هۆشداریدا لەوەی ئەگەر ڕوبەڕوبونەوەیەکی لەوشێوەیە سەرهەڵبدات، عێراق لەنێو ئەو وڵاتانەدا دەبێت کە زۆرترین زیانى بەردەكەوێت.

ئەلجبوری ئاماژەى بەوەشداوە، کاریگەریی هێرشە ئەتۆمییە تاکتیکییەکان بۆ سەر عێراق کارەساتبار دەبێت، بەتایبەتی ئەگەر ئێران شەڕەکە بۆ ماوەی دو ساڵ درێژ بکاتەوە و موشەکی هاوشێوەی ئەو موشەکانەی کە حوسییەکان خاوەندارێتی دەكەن؛ ڕەوانەى ئیسرائیل بكات.

ناوبراو جەختیشی لەوە کردەوە؛ ئەم پێشهاتانە نوێنەرایەتی بەرچاوترین تەحەددای ئەمنی و سیاسی لە ناوخۆی عێراقدا دەکەن و لە ڕوانگەی ئەمنییەوە، ئەمە دەبێتە هۆی زیادبونی ناسەقامگیریی، چونكە هێرشە ئەتۆمییە تەکتیکییەکان بەجۆرێكن شڵەژانى ئەمنی لە عێراق زیاد دەكەن، بەتایبەتی بە بونی گروپە چەکدارە جیاوازەکان و پەیوەندییە ئاڵۆزەکانی هەرێم.

ئەلجبورى ئەوەشى رونكردەوە كە عێراق ڕوبەڕوی هەڕەشەی ئەمنی ڕاستەوخۆ دەبێتەوە لە ئەنجامی لێدانی ئەتۆمی تاکتیکی، بەتایبەتی ئەگەر ئامانجەکان نزیک بن لە سنوری عێراق، جگە لەوەش هێرشە ئەتۆمییە تەکتیکییەکان کاریگەرییان دەبێت لەسەر ژێرخانی عێراق، لەوانەش شارەکان و دامەزراوە ئابوری و کۆمەڵایەتییەکان.

ئەو هێرشانە تاچەندە دەبنە هۆى فراوانكردنى مەوداى ئاژاوەى ئەمنى؟

لەلایەكى ترەوە، چاودێرانى سیاسى پێیانوایە کە هەڵکشانی سەربازی، ئەگەر ڕوبدات، دەبێتە هۆی فراوانکردنی مەودای ئاژاوەی ئەمنی لە ناوخۆی عێراقدا، بەتایبەتی لە پارێزگا سنورییەکان، ئەمەش پێویستی بە ئامادەکاریی خێرا بۆ باری نائاسایی و خۆڕاگری ناوخۆیی هەیە.

سەبارەت بە کاریگەرییە سیاسییەکانیش، ئەلجبوری لە درێژەى لێدوانكەی دا وتویەتى: شەڕەکە کاریگەریی لەسەر پەیوەندییەکانی عێراق لەگەڵ وڵاتانی ناوچەکە دەبێت، بەتایبەتی ئەگەر میلیشیا شیعەكانى سەر بە ئێران تێوەگلابن، هاوكات؛ عێراق ڕوبەڕوی زیادبونی فشاری نێودەوڵەتی دەبێتەوە لەئەنجامی شەڕەکەدا، بەتایبەتی ئەگەر ترسی بڵاوبونەوەی چەکی ئەتۆمی هەبێت، پاش ئەو شەڕە کاریگەری لەسەر سەقامگیریی سیاسی عێراقیش دەبێت، بەتایبەتی لە حاڵەتێك دا ئەگەر ناکۆکی ناوخۆیی لەسەر چۆنێتى مامەڵەکردن لەگەڵ شەڕەکەدا هەبێت.

ئایا عێراق لەبەردەم كۆمەڵگەى نێودەوڵەتى دەكەوێتە دۆخێكى سەختەوە؟

شرۆڤەکاران پێیانوایە ئەم فشارانە دەتوانن عێراق بخەنە دۆخێکی سەختەوە لەبەردەم کۆمەڵگەی نێودەوڵەتیدا، بەتایبەتی ئەگەر هەندێک لە میلیشیا و گروپە چەکدارەکان بەشێوەیەکی سەربەخۆ لە هەڵوێستی فەرمی حکومەت؛ مامەڵە بکەن؛ یان بەشێوەیەکی ناڕاستەوخۆ تێوەگلابن لە وەڵامدانەوەی ئێراندا، کە دەکرێت لە ئاستی نێودەوڵەتیدا وەک هاوتەریبییەکی ڕانەگەیەندراو لێکبدرێتەوە.

ئەى چی بكرێت بۆ ڕێگریکردن لە تێوەگلانی عێراق؟

ئەلجبوری کۆمەڵێک چارەسەری ئەگەریی پێشنیار کرد بۆ ڕێگریکردن لە تێوەگلانی عێراق لە هەر ڕوبەڕوبونەوەیەکی داهاتودا، لەمبارەیەوە ناوبراو ئەوەى خستەڕو مە پێویستە عێراق دیالۆگی ناوچەیی لەگەڵ وڵاتانی دراوسێ و بەتایبەت ئێران بەهێزتر بکات، بۆ ئەوەی ململانێ دروست نەبێت،هەروەها دەبێت کار بۆ باشترکردنی پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکانی بەتایبەت لەگەڵ زلهێزەکان بکات، بۆ ئەوەی لە فشار و دەستوەردانی دەرەکی دور بکەوێتەوە، دواتر پێویستە عێراق ئاسایشی ناوخۆی خۆی بەهێز بکات؛ ئەوەش بە بنیاتنانی هێزی ئەمنی تۆكمە و دامەزراوەی ئەمنی کاریگەر، جگە لەوەش پێویستە عێراق بەشێوەیەکی دیپلۆماسی کار بۆ دورکەوتنەوە لە شەڕ لە ڕێگەی دانوستان و نێوەندگیریی لەگەڵ لایەنە پەیوەندیدارەکان بکات.

هەر سەبارەت بە رێگەچارەكان، ئەلجبورى پێیوایە، پێویستە عێراق ژێرخانی خۆی بەهێز بکات، لەوانە شارەکان و ئاسانکارییە ئابوری و کۆمەڵایەتییەکان، بۆ ئەوەی کەمترین زیانەکانی شەڕەكانى بەربكەوێت، لەگەڵ ئەوەشدا عێراق دەتوانێت لەگەڵ ئێران دانوستان بکات بۆ دورکەوتنەوە لە ململانێ و باشترکردنی پەیوەندییەکانی نێوان هەردو وڵات و دەشتوانێت سود لە نێوەندگیریی نێودەوڵەتیش وەربگرێت بۆ چارەسەرکردنی ناکۆکییەکانى لەگەڵ تاران.

ئەم ڕاسپاردانە نوێنەرایەتی نەخشەڕێگایەک دەکەن کە دەتوانێت عێراق لە تێچوی ڕوبەڕوبونەوە ڕزگار بکات، بەڵام پێویستیان بە ئیرادەی سیاسی یەکگرتو و کردەوەی کاریگەرە؛ پێش ئەوەی بابەتەکان پەرەبسەنن بۆ ململانێیەکی تەواو.

داتاكان ئاماژە بەچى دەدەن؟

داتاکان ئاماژە بەوە دەکەن کە بە لەبەرچاوگرتنی بەردەوامبون لە پیتاندنی یۆرانیۆمى ئێران و پەرەسەندنی هەڕەشەکانی ئیسرائیل، بژاردەی هێرشی ئەتۆمی تاکتیکی ئیتر ڕەتناکرێتەوە. هاوكات ئەگەر ئەم سیناریۆیە بەدیبێت، ئەوا عێراق ڕوبەڕوی ئاستەنگی بێ وێنەی ئەمنی و سیاسی و ئابوری دەبێتەوە، چونكە ئەوكاتە بێلایەنی تەنها بەس نییە؛ دەوڵەتی عێراق پێویستە لە هەمو ئاستەکاندا هەنگاو بنێت بۆ کەمکردنەوەی مەترسییە ئەگەرییەکان و خۆی وەک لایەنێک لە دەرەوەی بازنەی ململانێکان جێگیر بکات، نەک وەک خاکێکی لاواز بۆ کاردانەوەکانی.